در مقاله قبل در مورد لزوم یادگیری زبان انگلیسی، موانع موجود بر سر راه یادگیری و تفاوت یادگیری و فراگیری زبان انگلیسی مخصوصاً در کودکان صحبت کردیم و نظریه‌های زبان‌شناسان در این‌مورد را یادآور شدیم.
در اینجا می‌خواهیم به دو جنبه مهم آموزش زبان انگلیسی به کودکان به روش غیرمستقیم بپردازیم، یعنی آغاز فراگیری زبان از زمان کودکی و فراگیری از طریق کارتون‌های زبان انگلیسی. پس با ما همراه باشید.
فراگیری زبان انگلیسی از سال‌های آغازین کودکی
تعداد زیادی از محققان از جمله پاتریشیا کوهل، روانشناس آمریکایی، به این نتیجه رسیده‌اند که شکل‌گیری گفتار در سال‌های اولیه کودکی بسیار فعال‌تر، سریع‌تر و آسان‌تر است. وی استاد علوم گفتاری و شنیداری در دانشگاه واشنگتن است و تحقیقات بسیاری در زمینه زبان و رشد مغزی در کودکان انجام داده است. طبق گفته کوهل، کودکان در سراسر دنیا زبان مادری خود را به‌راحتی و به‌طور طبیعی یاد می‌گیرند. کودکان بدون توجه به اینکه مورد آموزش جدی قرار گرفته باشند یا نه، صحبت کردن را یاد می‌گیرند. سال‌های پیش‌از دبستان یعنی ۰ تا ۶ سال دوره‌ای حساس برای پیشرفت گفتار در کودک است. بنابراین اگر کودکی در یک خانواده دوزبانه همزمان در معرض دو زبان قرار گرفته باشد، به‌طور طبیعی هر دو زبان را فرامی‌گیرد، بدون اینکه هیچ تداخلی در یادگیری همزمان این زبان‌ها بوجود بیاید. در واقع، ذهن کودک به‌طور شگفت‌انگیزی توانایی تفکیک بین زبان‌های مختلف و یادگیری همزمان آنها را دارد. همه چیز به این بستگی دارد که تا چه حد در معرض هر زبانی قرار بگیرد.
نکته: یادگیری زبان انگلیسی یا هر زبان خارجی دیگری در دوره‌ای که کودک هنوز به زبان مادری خود مسلط نشده، از همان مکانیزم فراگیری زبان اول پیروی می‌کند و کودک هر دو زبان را در یک سطح یاد می‌گیرد.
سال‌های اولیه کودکی حساس‌ترین دوره زندگی کودک است که بیشترین ظرفیت را برای یادگیری یک فعالیت خاص دارد. بنابراین بهترین زمان برای آموزش و فراگیری زبان انگلیسی است. طبق گفته استیو کراشن، زبانشناس آمریکایی، کودک در این دوره زبان دوم را به‌سرعت و به‌طور کامل و همراه با لذت یاد می‌گیرد. کودک در این سال‌ها واژه‌ها و آواهای هر زبان را به‌طور ناخودآگاه فرامی‌گیرد. کراشن استاد دانشگاه آموزش و پرورش کالیفرنیا بوده و تحقیقات فراوانی در مورد آموزش زبان دوم داشته است.
لذت بردن یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تسهیل فراگیری زبان انگلیسی است. محققان عقیده دارند تجربه عواطف منفی مثل ترس، خستگی یا خجالت، توانایی فراگیری را کاهش می‌دهد.
لارسن فریمن، زبانشناس آمریکایی و استاد آموزش و زبانشناسی در دانشگاه میشیگان عقیده دارد تمام کودکان در شش‌سالگی زبان مادری خود را به‌طور روان و کامل صحبت می‌کنند. این درحالی است که حتی نمی‌دانند ازنظر دستور زبان، از چه زمانی استفاده می‌کنند، اجزای جمله‌ها چه هستند، ترکیب کلمات چگونه است و ... .
کودکان از اشتباه کردن نمی‌ترسند، هیچ مانعی برای یادگیری زبان ندارند، هرچه را می‌خواهند می‌گویند و توجهی به تلفظ و خطاهای گفتار خود ندارند.
کودکان حافظه خوبی دارند و کلمات و عبارات جدید را به‌سرعت حفظ می‌شوند. به‌علاوه خیلی زود یاد می‌گیرند تمام صداها و آواهای زبان مادری و حتی صداها و آواهایی را که در زبان مادری آنها نیست به‌خوبی تلفظ کنند.
نکته: فراگیری زبان انگلیسی یا هر زبان دیگری به‌عنوان زبان دوم، تاثیر مثبتی بر پیشرفت توجه، حافظه، تفکر و گفتار کودک دارد.
تذکر: کودک در ۲ و نیم سالگی به‌راحتی حرف زدن را یاد می‌گیرد و بهترین دوره برای شنیدن و یادگیری تلفظ است. در ۴ و نیم تا شش‌سالگی می‌توان خواندن را به کودک آموزش داد و ۸ تا ۹ سالگی دومین دوره پیشرفت سریع توانایی‌های زبانی در کودک است (لارسن- فریمن ۱۹۹۲)
تأثیرات تماشای کارتون در آموزش زبان انگلیسی
محققان بسیاری از کشورهای مختلف دنیا از جمله Postic، Karakas & Saricoban، Kris Van de Poel، D’Ydewalle و حتی محققین داخلی از جمله بایز عنایتی و فرهاد کاکاراش به اهمیت محتوای انگلیسی‌زبان در کیفیت فراگیری زبان انگلیسی به‌عنوان یک‌زبان دوم تأکید کرده‌اند. امروزه فناوری این امکان را به وجود آورده تا بتوان با زبان انگلیسی زندگی کرد. می‌توان با تماشای فیلم، نمایش‌های تلویزیونی، کارتون‌ها، گوش دادن به سخنرانی‌ها و کنفرانس‌ها و بسیاری برنامه‌ها و بازی‌های دیگر در یک جامعه انگلیسی‌زبان زندگی کرد و مهارت‌های زبانی را فرا گرفت. بهترین منابع دراین‌میان برای کودکان کارتون‌های انگلیسی هستند. در ادامه به فواید تماشای کارتون‌های انگلیسی‌زبان برای تقویت مهارت‌های زبانی در کودک می‌پردازیم:
- کارتون‌ها یک فضای طبیعی و باارزش برای فراگیری زبان انگلیسی ایجاد می‌کنند. ویژگی صوتی و تصویری بودن کارتون‌ها انگیزه کودکان را برای یادگیری بالا می‌برد. کاراکترهای داخل کارتون‌ها از زبان انگلیسی روز دنیا استفاده می‌کنند، بنابراین کودک نحوه استفاده از زبان را می‌شنود و عملکرد آن را درک می‌کند. به‌علاوه، شنیدن تلفظ جملات و عبارات همزمان با دیدن حرکات و حالت‌های صورت کاراکترها فهم آن را برای کودک آسان‌تر می‌کند. کودک نه‌تنها کلمات و جملات را می‌شنود، بلکه کاربرد آنها را هم می‌بیند.
- کودک به واسطه این کارتون‌ها با فرهنگ آن زبان دوم هم آشنا می‌شود و یاد می‌گیرد چطور در رستوران غذا سفارش دهد، چطور با بزرگسالان صحبت کند، چطور از ادبیات محترمانه استفاده کند و ....
- کودک با تماشای کارتون به یادگیری زبان انگلیسی ترغیب می‌شود، چون تمایل دارد بفهمد در این داستان چه اتفاقی می‌افتد. کودک در بسیاری مواقع خود را جای کاراکترها قرار می‌دهد و دوست دارد مانند آنها صحبت کند، بنابراین تلاش می‌کند زبان آنها را یاد بگیرد.
- هیچکس کودک را مجبور به یادگیری زبان انگلیسی نکرده‌است. این کار به‌صورت ناخودآگاه و با غرق شدن کودک در دنیای انیمیشن و داستان‌ها و کاراکترهای آنها صورت‌گرفته است و همان‌طور که می‌دانید عمق یادگیری با لذت، بسیار بیشتر است.
- تحقیقات نشان داده کودکانی که کارتون‌های انگلیسی را با لهجه آمریکایی یا هر لهجه دیگری تماشا کرده‌اند، کاملاً به آن لهجه مسلط شده‌اند. همان‌طور که می‌دانید تسلط به تلفظ صحیح گامی مهم در فراگیری عملی زبان دوم و توسعه مهارت‌های گفتاری است. یاد گرفتن تلفظ صحیح در سنین بالا بسیار دشوارتر است.
- کودک با تماشای کارتون‌های انگلیسی لغات و کلمات جدید را راحت‌تر و ماندگارتر یاد می‌گیرد، چون با توجه به تصویر و بدون ترجمه مستقیم معنی لغات را حدس می‌زند. بنابراین در یک محیط مناسب جمله‌سازی و سوال پرسیدن به زبان دوم را هم یاد می‌گیرد.
نکته: بسیاری از محققان ازجمله دکتر بایز عنایتی و فرهاد کاکاراش بر تاثیر تماشای کارتون‌های انگلیسی در یادگیری دستور زبان هم تاکید کرده‌اند. یعنی کودک به‌طور طبیعی و ناخودآگاه از دستور زبان درست در گفتار خود استفاده می‌کند.
تذکر: تحقیقات نشان می‌دهد تنها بخش زبان که تماشای کارتون‌ها کمکی به یادگیری آن نمی‌کند، بخش نوشتار است. مهارت نوشتن سخت‌ترین مهارت زبانی است که با تماشای کارتون به دست نمی‌آید و باید در سال‌های بالاتر آموزش داده شود.
حالا که به‌تفصیل با اصول زیربنایی آموزش زبان انگلیسی به کودکان به روش غیرمستقیم آشنا شدید، تماشای کارتون‌های کوچیکا را از دست ندهید. در مقاله‌های بعدی در مورد نتیجه تحقیقات مستقیم بر روی کودکانی که از این روش برای آموزش زبان استفاده کرده‌اند صحبت می‌کنیم.